"Mocno mnie przytul" czyli jak zaprzeczamy naturze

Carlos Gonzales jest autorem bestsellera "Moje dziecko nie chce jeść" znanego chyba wszystkim, którzy na jakimkolwiek etapie rodzicielstwa zetknęli się z problemami niejadkowymi. O czym nie wiedziałam, jest również cenionym pediatrą piszącym o rodzicielstwie jako takim.

"Mocno mnie przytul" to książka kładąca szczególny nacisk na obalanie mitów wychowawczych, z którymi styka się każda matka i ojciec. Autor zmierza się z nimi używając często dowodów naukowych, ale jeszcze częściej zdrowego rozsądku. Nierzadko zestawia współczesne, z naciskiem na zachodnie, rodzicielstwo z tym bardziej "pierwotnym".

Myśl przewodnia, która szczególnie wpadła mi do głowy, mówi jak bardzo odeszliśmy od natury w kwestii opieki nad dzieckiem. Gonzales, podobnie jak i kiedyś przeze mnie wspominany Ian McEwan, dziwi się, jak łatwo pole decyzyjne w zakresie dzieci oddaliśmy różnej maści autorytetom z tytułami naukowymi, a także (sic!!) pediatrom. Jak daleko oddaliliśmy od normalności w reakcji na potrzeby dziecka, przemianowując je jednocześnie w chciejstwa i fanaberie.

Pomimo nieprawdopodobnego wręcz rozwoju ludzkiego gatunku i cywilizacji, nasze (dzieci i matek) podstawowe potrzeby, reakcje i zachowania w ogromnej mierze determinowane są czynnikami genetycznymi a dopiero potem wzorcami kulturowymi. A ewolucyjnego dziedzictwa nie da się wyrzec od ręki. Każdy trend w wychowaniu dostosowany do współczesnego trybu życia z góry skazuje matkę i dziecko na frustrację oraz zapewnia średnią (co najwyżej) skuteczność, gdy nie szanuje wrodzonego instynktu i zachowań, które zapewniały nam przetrwanie przez tysiące lat.

"W chwili narodzin nasze dzieci są w zasadzie takie same jak te, które rodziły się tysiące lat temu. (...) doszło do ogromnych zmian kulturowych, ale nie doszło do żadnych godnych uwagi zmian genetycznych, które dotyczyłyby dzieci. Spontaniczne zachowanie niemowląt, postępowanie jakiego od nas oczekują, sposób w jaki reagują na różne traktowanie, nie zmieniły się od dziesiątek tysięcy lat."

Można się z tym nie zgadzać, może nas to wkurzać. Ale jeden fakt jest niezaprzeczalny: ewolucja zachowania nie zachodzi w przeciągu jednego pokolenia. 

"Kiedy zostawiasz dziecko w łóżeczku, to wiesz, (...) że jesteś w odległości zaledwie kilku metrów, w sąsiednim pokoju i natychmiast przyjdziesz, jeśli pojawi się choćby najmniejszy problem. Jednak twoje dziecko tego nie wie. Nie może wiedzieć. Reaguje dokładnie tak samo, jak w tej samej sytuacji zareagowałoby dziecko z paleolitu (...). Jego płacz nie stanowi reakcji na prawdziwe niebezpieczeństwo, ale na sytuację rozłąki, która przez całe tysiąclecia niezmiennie oznaczała zagrożenie."

Od zawsze naturalne dla naszego gatunku jest karmienie dziecka piersią, noszenie na rękach, spanie z rodzicami. Ale również częste nocne karmienia, nocne pobudki i głośny płacz, gdy matka znika z pola widzenia. Dla współczesnych matek często nie jest to super wygodne, sama nie jestem za ortodoksyjnym zalecaniem (i obrażaniem przeciwników) karmienia piersią, chustowania, współspania itd. Natomiast dobrze mieć świadomość, że wspomniane elementy nie są "współczesną fanaberią świrniętych ekomatek", lecz naturalną instynktowną opieką nad ludzkim dzieckiem. I grunt pod tę świadomość dobrze przygotowuje Carlos Gonzales.

Wszystkie cytaty z:
Carlos Gonzales "Mocno mnie przytul. Jak zbudować i utrzymać silną więź w rodzinie". Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2016. Tłum.: Jowita Maksymowicz-Hamann, Beata Ulanicka 

Ps. Omawiany zakres nie jest jedynym zagadnieniem poruszanym w książce. Sporo miejsca poświęcone jest przemocy, karaniu, nagradzaniu. I w tej tematyce C. Gonzales podaje cenne informacje warte zapoznania się. Ale to byłby już materiał na oddzielny wpis :) Tymczasem pędem do czytania!

Czytaj więcej

Jak otrzeć się o szaleństwo (w przeciągu tylko jednego dnia)?

Dzisiaj przedstawię Wam sposób, jak łatwo matka może sama posądzić się o paranoję i problemy natury psychicznej. Co istotne, acz mało oczywiste, nie wymaga on aktywnego uczestnictwa dzieci (trudno uwierzyć, prawda? ;). Przytrafiło się mnie, może przytrafić się Wam. Z troski o Wasze (nomen omen) zdrowie psychiczne apeluję więc o rozwagę i skupienie.

Poranek. W przypadku posiadania dzieci zawsze zbyt wczesny. Matka wstaje niepewnie, pierwsze kroki kieruje do kuchni (kaawaaa!!) i łazienki. Robi, co ma robić, przemywa ślepia, ogarnia włosy, by jakoś schować ponocne gniazdo, przebiera się w dzienne ciuchy typu dres. Zaczyna dzień z dziećmi u boku. Dzień jak co dzień, w pędzie, szale, czasem tylko chwilka, krótszą lub dłuższa, by odetchnąć. Matka czuje jednak, że coś jest nie tak. Z rana nie zwraca na to uwagi, póki nie otrzeźwieje po nocy, wszelkie nietypowe symptomy bierze jako efekt niedo(wy)spania. 

Im dalej w dzień, tym większych nabiera podejrzeń, że coś tu wyraźnie nie gra. Nie gra, ale ewidentnie dźwięczy. Sprawdza co i rusz, czy dzieciarnia nie wygrzebała znienawidzonego tamburyna, ale dźwięk ten jest dosyć delikatny, dobiegający z oddali, jakby ktoś dzwonił za matką z oddali. Nie jest to głos ludzki. Nie jest to nawet sąsiad z góry, bo gdy ten zaczyna śpiewać, to nie sposób pomylić go z niczym innym. Nie jest to dźwięk stały, pojawia się nagle, by na za chwilę zamilknąć. Matka próbuje to ignorować, ale po kilku godzinach nie jest to już takie proste. Za każdym razem pyta córki starszej, bo z nią można się już dogadać, czy coś słyszała. Ta, po kilku przeczących odpowiedziach, zerka na matkę jakoś z ukosa. Matka wcale się nie dziwi. Pyta więc męża, gdy ten wraca z pracy, lecz uparcie twierdzi, że jej się wydaje. Ale jak może się wydawać przez cały dzień, do diaska?! 

Gdy nadchodzi wieczór, a dzieci już chrapią, matka robi rzecz najgorszą czyli otwiera Internet. Po zapytaniu "co oznacza dźwięczenie w głowie?" i przeglądnięciu kilkunastu forów widzi całe spektrum dolegliwości: od utraty słuchu do galopującego raka poganianego przez "mój dziadek miał tak trzy dni przed śmiercią". Podłamana takimi sugestiami zrzuca omamy na stres tudzież rozstrój psychiczny spowodowany posiadaniem dwóch wrzaskunów. Po pierwszej w nocy zamyka okno szatana i decyduje się, biorąc przykład ze Scarlett, że pomyśli o tym jutro. Udaje się do łazienki, ogarnia co trzeba, myje, rozpuszcza włosy i..... rzęsiste "no żesz ty!!" w wersji dla dorosłych wypływa wraz z westchnięciem ulgi. To tylko gumka. Lulkowa gumka do włosów, Christmas Edition z obowiązkowym dzwoneczkiem.

No żesz ty!!!!

Czytaj więcej

Jedna dobra zasada

Zagłębiam się w tematykę rodzicielstwa bliskości. Coś tam czytam, coś przeglądam, ekspertem ani ortodoksyjnym praktykiem zapewne nigdy się nie stanę (ach, ten mój choleryzm!). Próbuję raczej łapać wskazówki, porady, inny punkt widzenia. Po lekturze sztandarowej pozycji w tym zakresie - Agnieszka Stein "Dziecko z bliska" - trochę się w głowie rozjaśnia. Inaczej patrzę na dziecko, i aż mi głupio, że niektóre koncepcje nie były u mnie tak pewne. Widzę również, że jedna, bardzo ważna rzecz kompletnie mi umknęła w trakcie całej drogi rodzicielskiej . A jest to rzecz tak prosta, że wielka.

Zajmowanie się dzieckiem to czasem jedna wielka mordęga i walka. Prośby, groźby, podchody, sztuczki i szantaże. Po całym dniu człowiek pada na twarz ze zmęczenia i zastanawia się, co idzie nie tak, dlaczego to takie trudne. Trąbią mu w głowie wyrzuty sumienia, niewypowiedziane "przepraszam", świadomość wybuchów o rzeczy tak naprawdę mało istotne. Człowiek tłumaczy je sobie kolejnymi dzieciowymi buntami, złośliwościami, własnym zmęczeniem, niespełnionymi potrzebami, poirytowaniem na sytuacje poboczne i zwyczajnie jest mu głupio. Ja tak mam. Ty zapewne też.
Wtedy myślę o tej jednej zasadzie.

Przychodzi kolejny dzień. Dzieci szaleją, nie chcą wpasować się w plany, rytuały, na wszystko reagując sakramentalnym "nie". Mnie trafia szlag, mam ochotę znów zastosować kary, wymuszenia, drobne kłamstwa i oszustwa, byle tylko osiągnąć to, co zamierzam. I wtedy znów muszę przypomnieć sobie o tej jednej zasadzie, która brzmi:

Traktuj dziecko tak, jak sam chcesz być traktowany.

Chcę przebywać w środowisku bez przemocy, bez krzyku.

Nie chcę być wyzywana, ośmieszana, obmawiana czy w jakikolwiek sposób jednoznacznie oceniana.

Nie chcę być zmuszana wbrew swojej woli.

Chcę wyrażać swoje zdanie i być w nim wysłuchanym.

Chcę rozmawiać z drugą osobą, a nie tylko słuchać poleceń.

Chcę dyskutować.

Chcę mieć czas, by zrozumieć.

Chcę czasem płakać, śmiać się, krzyczeć i biegać, lub po prostu się zatrzymać.

Chcę mieć prawo do złego humoru i czasem się w nim wytaplać.

Chcę nie chcieć. 

Chcę, by inni respektowali prawo do tego wszystkiego, prawda? Więc dlaczego odmawiam tego swojemu dziecku?

Wdrukowuję sobie tę zasadę, by w każdej, zwłaszcza kryzysowej, sytuacji umieć wcisnąć pauzę i zapytać samej siebie: "Jak bym się czuła, gdyby ktoś bliski potraktował mnie tak, jak potraktowałam (lub chcę potraktować!) dziecko".
Zmienia perspektywę, zapewniam.

I zanim ktoś zacznie rzucać argumentami, że "nie zawsze się da; że sytuacje niebezpieczne; że dziecko to nie dorosły...". Tak, dziecko nie jest małym dorosłym; sytuacje niebezpieczne rządzą się swoimi prawami; rodzic też człowiek i to mocno nieidealny. Lecz im więcej razy uda mi się ta sztuka, tym więcej satysfakcji. Tak myślę, taką mam nadzieję.

Czytaj więcej

Idealny czas na kolejne dziecko to....

Gdy ktoś mnie pyta, jaki jest najlepszy czas na drugie dziecko, to szczerze mogę odpowiedzieć tylko: "nie wiem". Co mogę, to opowiedzieć swoje doświadczenia, przemyślenia, ale nie pokusiłabym się o udzielenie jednoznacznej odpowiedzi. Z pewną trwogą odbieram więc dyskusje na ten temat na wszelkich ogólnorodzicielskich forach. Jak już kiedyś pisałam, jestem forumową matką (ostatnio z dużo mniejszym natężeniem). Na forach wszelakich można powymieniać doświadczenia, poczytać jak inni sobie (nie) radzą, z czym się spotykają. Ale radzenie się ludzi, w ogromnej większości dla nas anonimowych w tak kluczowej, ale i intymnej sprawie: "Czy to już czas dla nas na drugie dziecko?" wydaje mi się błędem. Z kilku przyczyn.

Po pierwsze, zadając takie pytanie na forum, należałoby przecież przyjąć jakąś strategię. Należy liczyć się z otrzymaniem kilkunastu/dziecięciu/set odpowiedzi, więc co dalej? Które odpowiedzi uznać za wartościowe dla naszej konkretnej sytuacji? Wprowadzić statystykę: trzydzieści trzy głosy na tak, czterdzieści na nie - czyli odrzucamy? Jak realnie taka interakcja ma pomóc w podjęciu decyzji?

Po drugie, należy szykować się na zderzenie z presją (nie)jedynactwa. Liczne głosy będą wskazywać zbawienne działanie rodzeństwa na pierworodne dziecię. Tylko, czy płodzenie kolejnego dziecka dla dobra pierwszego jest uniwersalnie słusznym argumentem za powiększaniem rodziny?

Po trzecie, większość będzie twierdzić, że drugie dziecko chowa się o wiele łatwiej, bardziej intuicyjnie, ma się przecież jakieś tam doświadczenie. Otóż należy mieć świadomość, że drugorodne nie zawsze jest łatwiejsze w obsłudze, życie z dwójką jednak sporo zmienia w organizacji, problemach okołowychowawczych itd. To naprawdę jest inne życie (wiem, bo mam ;))

Po czwarte, odnoszę wrażenie, że jeśli osoba wie, że się waha; że chciałaby kolejnego dziecka, ale coś tam, coś tam..; jeżeli musi się w tej sprawie radzić forum internetowego, to powinno być dla niej wskazówką, że może jeszcze nie teraz.

A najmocniej włos się jeży na obecność odpowiedzi-kwiatków pod tytułem: "zdecyduj się, zobaczysz, dacie radę, nie będziesz żałować", rozsądek radzących level-hard. Akurat w przypadku ponownego rodzicielstwa skok na głęboką wodę nie wydaje się najlepszym pomysłem. Bo to ty (nie panie z forum) urodzisz to dziecko; ty będziesz się nim zajmować (z tatuśkiem jeśli wszystko jest ok); to ty będziesz odczuwać konsekwencje tej decyzji, konsekwencje wszelkiej maści: od osobistych po ekonomiczno-zawodowe. 

Jak więc podjąć decyzję o kolejnym dziecku w sposób odpowiedzialny? 

Dobrym rozwiązaniem wydaje się być tylko szczera rozmowa z partnerem, a przede wszystkim z sobą. Czy ty jesteś na to gotowa? Czy czujesz sama w sobie, że chcesz mieć kolejne dziecko, ale nie dlatego, że ktoś (mama, babcia, ciocie z forum) walczą o to za ciebie. Czy czułabyś się dobrze poświęcając kolejne kilka miesięcy/lat na bliskie związanie na granicy z uwiązaniem? Czy chcesz wracać do pracy w najbliższym czasie lub tę pracę kontynuować jeszcze trochę? Miłość mnożona nie dzielona swoją drogą, ale czy w tej decyzji będziesz naprawdę ty, czy oczekiwania wobec ciebie. 

Na koniec zostawiam mały, dość pomocny, eksperyment myślowy.

Zamknij oczu i wyobraź sobie, że właśnie dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży. 

Jakbyś zareagowała?

Daje do myślenia, prawda?

Czytaj więcej